Klauwproblemen bij koeien

Kreupelheid is naast uierontsteking en een verminderde vruchtbaarheid één van de belangrijkste redenen voor het vroegtijdig afvoeren van koeien. Gezonde klauwen zijn van groot belang om optimale resultaten te bereiken. Een koe met klauwproblemen zal minder vaak naar het voederhek met minder voederopname en een lagere melkproductie als gevolg.
Naast de economische gevolgen hebben klauwproblemen een negatieve invloed op het welzijn van de dieren. De kosten van klauwproblemen zijn vooral toe te schrijven aan:

• een productiedaling door een lagere voederopname

• een daling in vruchtbaarheid

• hoge behandelingskosten

Deze kosten lopen snel op tot €200 per koe, er kan dus met preventie heel wat bespaard worden.

Hoe ontstaan klauwproblemen?

Klauwproblemen kunnen afhankelijk van de oorzaak onderverdeeld worden in infectieuze of niet-infectieuze klauwaandoeningen.

Infectieuze klauwaandoeningen:

1. Dermatitis digitalis: Italiaanse stinkpoot of ziekte van Mortellaro wordt vooral veroorzaakt door spirocheten (Treponema species). De letsels komen voor in verschillende stadia en bevinden zich overwegend in het balgebied tussen de beide klauwen. Insleep van de ziekte gebeurt meestal door aankoop van besmette dieren. Eens aanwezig op het bedrijf is het niet meer weg te krijgen. Preventie is daarom het belangrijkste bestrijdingsmiddel.
    
2. Dermatitis interdigitalis: De gewone stinkpoot wordt veroorzaakt door verschillende bacteriën waaronder Dichelobacter nodosus en Fusobacterium necroforum. Zoals de naam zegt zorgt het voor een ontsteking ter hoogte van de tussenklauwspleet. Door te reinigen en te behandelen is gewone stinkpoot goed te genezen maar preventie blijft belangrijker.
    
3. Panaritium: De vijtpoot wordt teweeggebracht door de bacteriën Fusobacterium necroforum en Bacteroides melaninogenicus. De ontsteking ontstaat steeds door een beschadiging of een wondje. Een snelle behandeling is aangewezen om te voorkomen dat de bacteriën doordringen tot de diepere weefsels van de ondervoet.
    
4. Hielhoornerosie: Dichelobacter nodosus en Fusobacterium necroforum zijn twee bacteriën die dit letsel veroorzaken. Het ziekteverloop kent verschillende stadia en wordt voornamelijk tijdens de stalperiode in de winter waargenomen. De behandeling bestaat erin om de klauw te reinigen en te aangetaste hoorn te verwijderen en lokaal te behandelen.

Niet-infectieuze klauwaandoeningen:

1. Wittelijndefect: het ontstaan van een wittelijndefect of blein kent meerdere oorzaken. Zo kan het zowel ontstaan door beschadiging van buitenaf zoals steentjes op paden als fouten in de voeding met pensverzuring tot gevolg. De letsels komen vooral voor in de buitenklauw van de achterpoten. Als behandeling wordt het letsel met een klauwmes weggesneden zodat de blein kan draineren. Op de gezonde klauw wordt er een blokje aangebracht om druk op de aangetaste klauw te vermijden.
    
2. Zoolzweer: dit letsel ontstaat meestal op de buitenklauw van de achterpoten of de binnenklauw van de voorpoten. Door volvoetigheid of overgroei van de hoorn van de zool ontstaat er een drukletsel door overbelasting van de klauw op die plaats. Hierdoor wordt er op die drukplaats geen hoorn meer gevormd waardoor er een gat in de zoolhoorn kan ontstaan. Een behandeling bestaat erin om zoveel mogelijk hoorn rond het letsel weg te nemen waardoor de druk vermindert en er weer hoorn ter hoogte van het letsel kan groeien. Het preventief bekappen voorkomt overmatige hoorngroei waardoor zoolzweren minder zullen voorkomen.  
    
3. Klauwbevangenheid: klauwbevangenheid of laminitis ontstaat door een storing in de doorbloeding waardoor noodzakelijke voedingsstoffen voor hoorngroei ontbreken of door aanvoer van gifstoffen (bij pensverzuring, bacteriële of virale infectie, uierontsteking, rantsoensverandering…). Hierdoor zijn er bloedingen in de hoorn te zien. Preventief dient stress, overbelasting van de klauwen en plotse rantsoensveranderingen vermeden te worden.
    
4. Tyloma: ontstaat door een langdurige irritatie van de tussenklauwhuid waardoor er een woekering van weefsel ontstaat. Behandeling bestaat erin om de irritatie weg te nemen of de woekering chirurgisch te verwijderen.

Preventieve aanpak voor een optimale klauwgezondheid

Om klauwproblemen succesvol aan te pakken is het belangrijk om de risicofactoren zoveel als mogelijk weg te nemen. De 3 risicofactoren die voornamelijk een rol spelen zijn

1. Infectiedruk
2. Voeding
3. Belasting van de klauwen
    

De noodzaak om de infectiedruk zo laag mogelijk te houden is voornamelijk van belang om infectieuze klauwaandoeningen te vermijden of onder controle te houden. Een optimale stalhygiëne is essentieel. Wanneer de roosters niet met mest besmeurd zijn, blijven de klauwen droog en proper waardoor klauwproblemen minder voorkomen. Evenzeer is de werking van klauwbaden effectiever bij schone klauwen. De frequentie van de klauwbaden wordt aangepast aan de bedrijfssituatie. Naast hygiëne en klauwbaden om de infectiedruk te verlagen, is het ook belangrijk om een zo comfortabel mogelijke omgeving voor de koeien te voorzien waarbij er zo weinig mogelijk stress voorkomt en de kans op verwonding (scherpe hoeken, overbezetting,…) vermeden wordt.

Behalve de infectiedruk verlagen, speelt ook de voeding een grote rol in het voorkomen van klauwproblemen. Te dikke of te magere koeien moeten vermeden worden. Aangezien veel klauwproblemen voortkomen uit pensverzuring is het belangrijk dat het rantsoen voldoende structuur bevat en dat er niet geselecteerd kan worden. De huid- en hoornkwaliteit kan verbeterd worden door een evenwichtige aanvoer van vitaminen, mineralen en sporenelementen.

Tot slot is het belangrijk dat de koeien niet onnodig lang moeten blijven rechtstaan. Voorkom het langdurig rechtstaan van koeien in de wachtruimte voor het melken of ongelijke loopvlakken om overmatige belasting van de klauwen te vermijden.

Een overzicht is in onderstaand schema terug te vinden.

Klauwgezondheid op je bedrijf verbeteren? Pas dan onderstaande maatregelen toe. 

1. Zorg voor schone en droge stalvloer en comfortabele ligboxen

• Een droge omgeving ondersteunt de afweerfunctie van de hoorn en van de huid in de tussenklauwspleet en aan de kroonrand.
• Drukontlasting van de klauwen gedurende het liggen verbetert de doorbloeding en voorziet de hoornvormende cellen van zuurstof en voedingsstoffen
   

2. Behandel kreupele koeien meteen

• Het snel behandelen van kreupele dieren verhoogt de kans op herstel en zorgt voor een verlaging van de infectiedruk en voor een kleinere kans op besmetting van nieuwe dieren indien de oorzaak van de kreupelheid infectieus is (bv. Mortellaro)
   

3. Strategische klauwverzorging

• Controleer de klauwen van alle koeien voor het droogzetten, herhaal dit 2 à 3 maand na het afkalven
• De meeste problemen van kreupelheid doen zich voor tijdens de eerste 3 maanden van de lactatie. Door het maandelijks bekappen van koeien aan het begin van de droogstand, koeien 2 à 3 maand in lactatie en koeien die extra aandacht nodig hebben ben je de problemen voor.
• Geeft betere resultaten dan het 2x/jaar bekappen van het ganse koppel op hetzelfde moment en zorgt bovendien voor minder stress.
   

4. Ontsmetten van de klauwen

• Maak selectief gebruik van desinfectantia (individuele vs. koppelbehandeling) afhankelijk van de infectiedruk en stadia van de letsels.
   

5. Optimaliseer de voeding voor een optimale klauw- en huidweerstand

• Een goede hoornkwaliteit en kwalitatieve klauwhuid zijn van belang voor het behoud van goede klauwgezondheid in het koppel
• Dagelijkse verstrekking van een optimaal rantsoen, met vitaminen (biotine), mineralen (calcium) en de sporenelementen koper, zink, selenium en mangaan verhogen de klauwgezondheid
   

6. Hou de lichaamsconditie van de koeien in de gaten

• Een body condition score van 3 à 3,5 bij afkalven en een maximale afname na afkalven van 0,5 à 1 punt is aan te raden. Koeien met een lage conditie maken meer kans op klauwproblemen door een dunner vetkussen in de klauw. Dit vetkussen vangt schokken op en zorgt voor een goede verdeling van het gewicht van de koe over de klauw. Daarnaast stimuleert het indirect de aanmaak van klauwzool en hoorn. Koeien in negatieve energiebalans gebruiken ook dit vet voor energievoorziening.
  Koeien met een te hoge conditie daarentegen belasten de klauwen te veel.
   

7. Besteed aandacht aan klauwgezondheid bij stierkeuze en voer koeien met steeds weerkerende klauwproblemen af.

Ontdek het aanbod van Herbavita om klauwproblemen bij koeien te voorkomen. Onze ervaren adviseurs komen graag bij u langs voor advies op maat. Klik hier om een vrijblijvend infogesprek aan te vragen.